Word A Day

зиёда аз

зиёда аз: more than

Дарёи Зарафшон зиёда аз сад шохоб дорад.
The Zarafshon River has more than one hundred tributaries.
Баландии девор зиёда аз бист метр буд.
The height of the wall was more than twenty metres.

Bonus:
Synonyms: бештар аз, зиёдтар аз, бисёртар аз
Opposite: камтар аз (less than)

зиёд: many, a lot
зиёда аз ин: more than this
зиёда аз он: more than that

дур

дур: far

Хонаи ман аз ин ҷо дур нест.
My home is not far from here.
Онҳо аз шаҳр хеле дур рафтанд.
They went very far from the city.

Bonus:
Opposite: наздик (near)

аз дур: from afar
аз роҳи дур омадан: to come from a long way away
Шарқи Дур: Far East
дурбин: far-sighted
дуру наздик: far and near

ба қатл расондан

ба қатл расондан: to kill, to murder

Магелланро соли 1521 дар яке аз ҷазираҳои Филиппин ба қатл расонданд.
They killed Magellan in 1521 on one of the islands of the Philippines.
Хитойиҳо сирри кирмакпарвариро махфӣ нигоҳ медоштанд ва агар касе ин сирро фош мекард, ба қатл мерасонданд.
The Chinese kept the secret of silkworm-raising hidden and if anybody revealed the secret they would kill him.

Bonus:
Synonyms: қатл кардан, куштан

қатл: murder

ба қатл расондан: to kill
ба қатл расидан: to be killed

яке аз

яке аз: one of

Янсизи – дарёи бузургтарини Oсиё ва яке аз дарёҳои калонтарини ҷаҳон мебошад.
The Yangtze is the largest river in Asia and one of the biggest rivers in the world.
Душанбе яке аз ободтарину сераҳолитарин шаҳри кишвар ба ҳисоб меравад.
Dushanbe is one of the most developed and most populated cities in the country.

Bonus:
яке аз онҳо: one of them

биёбон

биёбон: desert

Боришот бештар дар минтақаи тропикӣ ва аз ҳама кам дар биёбонҳо меборад.
Precipitation falls mostly in tropical regions and least of all in deserts.
Дар қисми шимолии Африқо биёбони бузургтарини ҷаҳон ҷойгир аст.
The largest desert in the world is located in the northern part of Africa.

Bonus:
Synonym: саҳро

Add the suffix ӣ to change this noun to an adjective.
гули биёбонӣ: desert flower
минтақаҳои биёбонӣ: desert regions

биёбоннишин: desert-dweller
нимбиёбон: semi-desert

сеюм

сеюм: third

Дар сафари сеюм Колумб ҷазираи Тринидадро кашф кард.
On the third journey Columbus discovered Trinidad.
Аз ҷиҳати шумораи аҳолӣ ИМА дар ҷаҳон баъди Чин ва Ҳиндустон ҷойи сеюмро ишғол менамояд.
With respect to size of population USA occupies third place in the world after China and India.

Bonus:
An ordinal number (шумораи тартибӣ) is formed by adding the suffix -ум or -юм to a cardinal number (шумораи микдорӣ). The suffix -юм is only used for the numbers ду, се and сӣ.

якум: first
дуюм: second
чорум: fourth
чилу сеюм: forty-third
чорсаду ҳаштоду сеюм: four hundred and eighty-third

ошёнаи сеюм: third floor
бори сеюм: third time
рӯзи сеюм: third day
ҷои сеюм: third place

охирин

охирин: last, final

Охирин амири Бухоро (Амир Олимхон) дар Душанбе зистааст ва баъдан гурехта, ба Афғонистон рафтааст.
The last Amir of Bukhara (Amir Olimhon) lived in Dushanbe and later fled and went to Afghanistan.
Бисёре ки аввалин ҳастанд, охирин мешаванд, ва охиринҳо – аввалин.
Many who are first will be last, and the last (will be) first.

Bonus:
Opposite: аввалин (first)

рӯзҳои охирин: the last days
сухани охирин: the final word, the last word
нафаси охирин: final breath, last breath
хабарҳои охирин: the latest news

You can also put “охирин” before the noun – охирин рӯзҳо, охирин сухат, охирин нафас etc.

шохоб

шохоб: tributary

Вахш бузургтарин шохоби дарёи Ому аст.
The Vakhsh is the biggest tributary of the Amu Darya river.
Нили Сафед дар наздикии шаҳри Хартум бо шохоби калонтарин – Нили Кабуд – пайваст мегардад.
The White Nile joins with its largest tributary, the Blue Nile, near Khartoum.

Bonus:
Other water words:
дарё: river
ҳавзаи дарё: river basin
дарёча: stream
уқёнус: ocean
баҳр: sea
кӯл: lake
шаршара: waterfall
пирях: glacier

бузургтарин

бузургтарин: largest, greatest

Бузургтарин дарёҳои Тоҷикистон дарёи Омӯ ва Сир мебошанд.
The largest rivers in Tajikistan are the Amu Darya and the Syr Darya.
Соли 2011 дар Душанбе бузургтарин дар Осиёи Марказӣ Китобхонаи миллии Тоҷикистон бунёд карданд.
In the year 2011 the national library of Tajikistan, the largest in Central Asia, was built.

Bonus:
Synonyms: калонтарин

бузург: great, large
бузургтар: greater, larger

бузургтарин орзу: greatest wish
бузургтарин подшоҳ: greatest king
бузургтарин шоир: greatest poet

Other words with the suffix тарин –
чуқуртарин: deepest
қадимтарин: oldest, most ancient
муҳимтарин: most important

For more help with comparatives and superlatives see this worksheet: Comparatives and Superlatives

дар гирди

дар гирди: around

Дар гирди ӯ мардум нишаста буданд.
The people were sitting around him.
Моҳтоб дар як моҳ як маротиба дар гирди Замин давр мегардад.
In one month the moon rotates one time around earth.

Bonus:
Synonyms: гирди, дар атрофи, гирдогирди

дар гирди оташ давр задан: to go around the fire
дар гирди кураи замин саёҳат кардан: to travel around the globe
дар гирди арча рақс кардан: to dance around the (New Year’s) tree
дар гирди миз нишастан: to sit around the table