уқоб

уқоб: eagle

Уқоб парандаи бузургҷусса ва баландпарвоз, ки ҷонварҳои хурдро шикор мекунад.
An eagle is a large-bodied and high-flying bird that hunts small animals.
Рӯзе аз лонаи уқоб, ки дар қуллаи баландтарини кӯҳ ҷойгир буд, тухме ба замин афтод. 
One day from an eagle’s nest, which was on the top of the highest mountain, an egg fell to the ground.

Bonus:
Some other birds:
гунҷишк: sparrow
мурғобӣ: duck
мурғ: chicken
қу: swan
бум: owl
тӯтӣ: parrot
шутурмурғ: ostrich
кабк: partridge
лаклак: stork
булбул: nightingale

The second sentence is the beginning of a short story about an eagle that was raised with chickens. You can read it here: Уқоб ва мурғҳо

мӯзадӯз

мӯзадӯз: bootmaker

Мӯзадӯз мӯза медӯзад.
A bootmaker makes (sews) boots.
Ӯ дар ғарби Эрон дар хонаводаи мӯзадӯз ба дунё омадааст.
He was born into the household of a bootmaker in the west of Iran.

Bonus:
мӯза: boot
дӯхтан: to sew (stem is дӯз)
мӯзадӯзӣ: bootmaking

Some other compound words using дӯз, the present stem of дӯхтан –
абрешимдӯз: silk sewer, one who sews silk
гулдӯз: one who embroiders patterns on fabric
зардӯз: one who sews designs on fabric with gold thread
кафандӯз: one who sews burial clothes
кафшдӯз, пойафзолдӯз: shoe maker
хаймадӯз: tentmaker

Article and video about a bootmaker in Tajikistan: Мӯзадӯзи мақомот

мусофир

мусофир: traveller

Бист нафар мусофирон билети парвоз хариданд.
Twenty passengers bought plane tickets.
Мо мусофирем, ҷое надорӣ, ки як-ду рӯз дам гирем?
We are travellers; do you not have a place that we can rest one or two days?

Bonus:
Synonym: сафаркунанда

мусофирбар: passenger (adj.)
киштии мусофирбари «Титаник»: passenger ship Titanic
мусофирхона: inn, hotel
мусофир кашондан: to carry passengers

Tajik has some special counting words, and нафар is a counting word for people. You can read more about its use here: Word of the Day: нафар.

пойафзол

пойафзол: shoe

Тоза кардани пойафзолро фаромуш накунед!
Don’t forget to clean the shoes!
Пойафзолатро каш, зеро ҷойи истодаат муқаддас аст.
Take off your shoes because the place where you are standing is holy.

Bonus:
As you see in these two sentences, sometimes in Tajik the singular form of the noun is commonly used where in English the plural would be used.

пойафзолро кашидан: to take off shoes
пойафзолро пушидан: to put on shoes

пойафзолдӯзӣ: shoe-making

пойафзоли мардона: men’s shoes
пойафзоли занона: ladies’ shoes
пойафзоли бачагона: children’s shoes

пойафзоли хонагӣ: house shoes
пойафзоли пошнабаланд: high-heeled shoes
пойафзоли варзишӣ: sports shoes

гов

гов: cow

Ман шаш сар гов дорам.
I have six cows.
Аз пӯсти гов чарм истеҳсол мекунанд.
Leather is produced from cow skin.

Bonus:
Special Counting Words (нумератив)
Tajik has some special words used with numbers. These are called classifiers or numeratives. They are often left out when translating into English. Examples-
дона: piece, unit
сар: head (for counting animals)
нафар: person (for counting people)

Alternatively, the classifier то (or та) can be added as a suffix to the number.
Ман шашто гов дорам. I have six cows.

In Tajik, the plural ending ҳо is not used on the noun when it is preceded by a number.

обёрӣ

обёрӣ: irrigation

Дар Италия як қисми оби дарёи Поро барои обёрӣ истифода мебаранд.
In Italy a portion of the water of the Po River is used for irrigation.
Солҳои охир барои зиёд кардани замини пахта чанд системаи обёрии калон сохта шуда буд.
In recent years several large irrigation systems have been built for the expansion of the cotton fields.

Bonus:
Synonym: обдиҳӣ

обёрӣ кардан: to irrigate
замини обёришуда: irrigated land
обёрии сунъӣ: man-made irrigation; irrigation canals

халтадор

халтадор: marsupial

Ширхӯрон ба се зерсинф ҷудо шуда буданд: тухмзойҳо, халтадорон ва ҳамроҳакдорон.
Mammals have been separated into three subclasses: egg-layers, marsupials and placental mammals.
Дар Австралия бисёр намуди ҳайвонот ҳаст, ки дар дигар ҷо нестанд, масалан, аз халтадоран – кенгуру, хирси коала, вомбатҳо.
In Australia there are many kinds of animals that are not found in other places, for example, from marsupials – kangaroos, koala bears and wombats.

Bonus:
халта: sack, pouch
дор: stem from доштан, to have
халтадор: having a pouch or sack, pouched
ширхӯрони халтадор: pouched mammals, marsupials

ҳамроҳак: placenta
ҳамроҳакдор: placental, having a placenta

The suffix дор is common in Tajik. Here are some more examples –
думдор: having a tail, tailed
мӯҳрадор: having a backbone, vertebrate
шохдор: having horns, horned
пашмдор: having fur, furry
чанголор: having talons or claws, clawed
болдор: having wings, winged

мис

мис: copper

Дар Самарқанд зангӯларо аз мис месозанд.
In Samarkand they make bells from copper.
Конҳои калони мис дар Чили ва Перу мавҷуданд.
The largest copper mines are in Chile and Peru.

Bonus:
мисин: of copper, made from copper
зарфҳои мисин: copper vessels
тангаҳои мисин: copper coins
мисгар: coppersmith

Some other metals –
нуқра: silver
тилло: gold
оҳан: iron
биринҷӣ: bronze
пӯлод: steel
никел: nickel
алюминий: aluminium
сурб: lead
уран: uranium
платин: platinum
симоб: mercury

масоҳат

масоҳат: area

Аз ҷиҳати масоҳат Точикистон дар байни ҷумхуриҳои Осиёи Миёна ҷойи чорумро ишғол мекунад.
With respect to area, Tajikistan occupies fourth place among the countries of Central Asia.
Масоҳати Амрикои Ҷанубӣ якҷоя бо ҷазираҳо қариб 18 миллион км2 аст.
The area of South America together with the islands is almost 18 million km2.

Bonus:
Synonyms: мисоҳат, паймоиш

масоҳати секунҷа: area of a triangle
масоҳати пиряхҳои Тоҷикистон: area of the glaciers of Tajikistan
масоҳати ҷангалҳо дар Тоҷикистон: area of the forests in Tajikistan
масоҳати бино: area of the building

Қутби Ҷанубӣ

Қутби Ҷанубӣ: South Pole

14 декабри соли 1911 шаҳрванди Норвегия Раул Амундсен ба Қутби Ҷанубӣ расид.
On the 14th of December 1911, Norwegian citizen Roald Amundsen arrived at the South Pole.
Антарктида дар гирди Қутби Ҷанубӣ ҷойгир аст.
Antarctica is situated around the South Pole.

Bonus:
қутб: pole
ҷануб: south
Қутби Шимолӣ: North Pole

Because the word ҷануб (south) modifies the noun қутб (pole), it takes the suffix ӣ. Ҷанубӣ can also be translated “southern”. Other examples –
нимкураи ҷанубӣ: southern hemisphere
Кореяи Ҷанубӣ: South Korea
дарвозаи ҷанубӣ: southern gate
Африқои Ҷанубӣ: South Africa
Судони Ҷанубӣ: South Sudan
сарҳади ҷанубӣ: southern border