мушак

мушак: muscle

Аз кам шудани кори ҷисмонӣ мушакҳои дил суст мешавад.
The muscles of the heart get weak with a decrease in physical activity.
Мушакҳо дар синни 14-17-солагӣ босуръат инкишоф ёфта, дар синни 18-солагӣ баробари мушакҳои калонсолон мешаванд.
Muscles develop quickly from the ages of 14 to 17, and at the age of 18 are the same as adult muscles.

Bonus:
мушак can also mean “little mouse” and “missile”.

You can learn more human body words at Decks (formerly Memrise) here: Tajik Human Body. The site is free to use, but you have to sign in.

лаб

лаб: lip

Ҳеҷ гоҳ кордро ба даҳон наандозед, чунки забон ва лабатонро мебурад.
Never put the knife in your mouth, because it will cut your tongue and lip.
Ин мардум бо лабони худ маро эҳтиром мекунанд лекин дилашон аз ман дур аст.
These people honour me with their lips, but their heart is far from me.

Bonus:
лаби боло: top lip
лаби поин: bottom lip

The word лаб can also mean edge as in
лаби дарё: river’s edge; river bank
лаби баҳр: edge of the sea; seashore

дар зери лаб хандидан: to laugh to oneself;
лаб кушодан: to start to speak

дандон

дандон: tooth

Ҳар рӯз пеш аз хоб дандонҳоро тоза кардан лозим аст.
Every day before bed it is necessary to clean your teeth.
Шунидаед, ки гуфта шудааст: “Чашме дар ивази чашме, дандоне дар ивази дандоне”. Лекин Ман ба шумо мегӯям: ба каси бад муқобилат накунед.
You have heard it said: “An eye for an eye, and a tooth for a tooth”. But I tell you: do not resist an evil person.

Bonus:
дандони ширӣ: milk tooth, baby tooth
дандони доимӣ: permanent tooth
дандонҳои пеш: front teeth
дандонҳои ашк: canines
дандонҳои кӯрсӣ: molars
дандони тилло: gold tooth
дандони сунъӣ: artificial tooth

дандондард, дарди дандон: toothache
духтури дандон: dentist
бедандон: toothless

косахонаи сар

косахонаи сар: skull

Косахонаи сар зиёда аз бист устухонро дар бар мегирад.
The skull consists of more than twenty bones.
Дар аксарияти хазандаҳо скелет ба қисмҳои косахонаи сар, мӯҳраҳо, пойҳои пешу қафо ва дум тақсим мешавад.
In the majority of reptiles the skeleton is divided into the sections of skull, vertebrae, front and back legs, and tail.

Bonus:
Other uses of косахона –
косахонаи чашм: eye socket
косахонаи сангпушт: tortoise shell

You can learn more body part words by reading about nature. The second sentence for today comes from an article about reptiles on an educational website – Хазандаҳо (Reptiles)

пой

пой: foot, leg

Дастҳо ва пойҳои худро ба онҳо нишон дод.
He showed them his hands and his feet.
Фил пойҳои ғафс, гушҳои калон, чашмони хурд, хартуми дароз, думи кӯтоҳи борик дорад.
An elephant has thick legs, large ears, small eyes, a long trunk and a short, thin tail.

Bonus:
Alternate spelling: по

По(й) means both leg and foot.

пойи луч: barefoot
сар то по: head to foot; beginning to end; completely

Tajik saying –
Аввал бубин ҷои худ, баъд бимон пои худ.
First see your place, then put your foot. Or, don’t get yourself into a situation that you shouldn’t be in.


гурда

гурда: kidney

Гурда узви начандон калон аст, ки ба лӯбиё шабоҳат дорад.
The kidney is an organ not so big that has the shape of a bean.
Гурда дар ду тарафи сутунмӯҳра баробари камар ҷой гирифта аст.
The kidneys are located on both sides of the spine at waist level.

Bonus:
санги гурда: kidney stone
You can read an article about kidney stones here – ibnisino: санги гурда

You can learn more body words at Memrise – Tajik Human Body

забон

забон: tongue

Муайян шудааст, ки асосан нӯги забон ширинӣ ҳис мекунад.
It has been determined that mainly the tip of the tongue senses sweetness.
Забонро аз гуфтори бад нигаҳ дор.
Keep the tongue from bad speech.

Bonus:
Забон also means language.

You can learn other body parts at Memrise (a free flashcard website): Tajik Human Body.

дил

дил: heart

Дили одам ба монанди дили ҳайвонҳои ширхӯр ба чор қисм тақсим мешавад.
A human heart, like the hearts of mammals, is divided into four sections.
Ман туро ҳеҷ фаромӯш намекунам, ёди ту ҳамеша дар дили ман мемонад.
I will never forget you; your memory will always be in my heart.

Bonus:
аз тахти дил: from the bottom of my heart
бо дилу ҷон: with heart and soul
дилсӯз: tenderhearted, compassionate

китф

китф: shoulder

Мӯи сараш то сари китф дароз буд.
Her hair was to the top of her shoulders in length.
Пеш аз сароидан китфҳоро боло набардошта, оромона нафас гиред.
Before singing breath softly without raising your shoulders.

Bonus:
Often this word is pronounced and even written as кифт. The two consonants are switched because it is easier to pronounce that way. Another example of this is қуфл (lock) which is more commonly prounounced as қулф.
To review body parts you can use Memrise, an online site for learning lists of words. Memrise: Tajik Human Body

устухон

устухон: bone

Дар бадани одам зиёда аз 220 устухон мавҷуд аст.
In the human body there are more than 220 bones.
Ҳеҷ як устухони Ӯ шикаста намешавад
Not one of his bones will be broken.

Bonus:
устухоншинос: osteologist
Names of some bones –
сутунмӯҳра: spine
қабурға: rib