касногузар

касногузар: impassable, impenetrable

Қалъа аз чаҳор тараф бо кӯҳҳои касногузар иҳота буд.
The castle was surrounded on four sides with impassable mountains.
Ниҳоят, онҳо ба як биёбони касногузари пурбим рафта мерасанд.
Finally, they arrived at an impassable, frightening dessert.

Bonus:
ҷангали касногузар: impenetrable forest

аввалин

аввалин: first

Варзишгарони Тоҷикистон аввалин маротиба дар Бозиҳои XIX олимпии зимистона дар шаҳри Солт Лейк Сити (ИМА) соли 2002 иштирок намуданд.
In 2002, athletes from Tajikistan participated for the first time in the XIX Winter Olympic Games in Salt Lake City (USA).
Англисҳо соли 1607 бо номи Вирҷиния мустамликаи аввалини худро ташкил карданд.
In 1607, the English established their first colony, called Virginia.

Bonus:
Synonyms: нахустин, якумин

Opposite –
охирин: last

аввал: first (adverb)

ёрии аввалин: first aid

кӯтоҳмуддат

кӯтоҳмуддат: short, short-term

Ҳавои имрӯзи Тоҷикистон нимаабрист ва борони кӯтоҳмуддат меборад.
The weather today in Tajikistan is partly cloud with short periods of rain.
Тобистон дар охири моҳи май ва аввали июн ҳаво бисёр гарм мешавад, ва баъзан шамолҳои кӯтоҳмуддати «хокбоди афғон» мевазанд.
In summer, at the end of May and beginning of June, the weather is very warm, and sometimes the short “Afghan dust storm” winds blow.

Bonus:
Synonym: кӯтоҳмӯҳлат
Opposite: дарозмуддат, дарозмӯҳлат

курсҳои кӯтоҳмуддат: short courses
қарзи кӯтоҳмуддат: short-term loan

сабук

сабук: light, easy

Бори ман сабук аст.
My load is light.
Дар ҳавои тоза сайругашт кардан, ба корҳои сабуки ҷисмонӣ машғул шудан зарур аст.
It is important to go for a walk in the fresh air, and engage in light physical activity.

Bonus:
Synonyms-
камвазн: light (in weight)
осон: easy

Opposites:
вазнин: heavy
душвор: difficult

ҷазои сабук: light punishment
боди сабук: light wind
касалии сабук: slight illness
хӯроки сабук: light meal, small meal, snack

дардро сабук кардан: to ease the pain
худро сабук ҳис кардан: to feel better
сабук шудан: to become light, to be alleviated (of pain or a burden)

There are many compound words that start with сабук. It would be a good vocabulary building exercise to read through those words in a good dictionary.

ҷисмонӣ

ҷисмонӣ: physical

Бозӣ ва машқҳои гуногуни ҷисмонӣ (гуштингирӣ, камонварӣ, аспсаворӣ) аз қадим маълум аст.
Games and various physical exercises (wrestling, archery, horse-riding) have been known since ancient times.
Якчанд олимони машҳур, ба монанди академик Павлов, нависандаи маъруф Толстой умри дароз дидаанд, барои он ки баъд аз кори фикрӣ бисёртар ба кори ҷисмонӣ машғул мешуданд.
Many famous scholars, like the academic Pavlov, and the well-known author Tolstoy, lived a long life, because after their mental work they engaged in much physical work.

Bonus:
Opposites:
фикрӣ: mental
рӯҳӣ: spiritual

кори ҷисмонӣ: physical work
меҳнати ҷисмонӣ: physical labour
қувваи ҷисмонӣ: physical strength
машқҳои ҷисмонӣ: physical exercises

гурусна

гурусна: hungry

Гурги гурушна ба рама ҳамла кард.
The hungry wolf attacked the flock.
Агар душманат гурусна бошад, ба ӯ хӯрок деҳ; агар ташна бошад, ба ӯ об деҳ.
If your enemy is hungry, give him food; if he is thirsty, give him water.

Bonus:
Opposite-
сер: full

гуруснагӣ: hunger

гурусначашм: greedy
гурусначашмӣ: greed

This word is often shortened and pronounced гушна.

зимистона

зимистона: winter (adj.)

Вай ба бозори Корвон рафт, то ки барои кӯдаконаш либоси зимистона харад.
She went to the Korvon market to buy winter clothes for her child.
Дар нишебиҳои шимоли кӯҳҳои Татра шахри Закопанеи Лахистон чойгир аст, ки онро «пойтахти зимистона» номидаанд.
On the northern slopes of the Tatra mountains the Polish town of Zakopane is situated, which they call the “winter capital”.

Bonus:
зимистон: winter (noun)
зимистона: winter (adj.)
зимистонӣ: winter (adj.)

The suffix -а is added to make it an adjective. Often the suffix -ӣ is added to nouns to make them adjectives. See these examples for the seasons.

таътили зимистона: winter holidays
таътили тобистона: summer holidays
таътили тирамоҳӣ: autumn or fall holidays
таътили баҳорӣ: spring holidays

While зимистона and зимистонӣ are both correct, зимистона is used more often.

See also –
хоби зимистона: winter hibernation

хавфнок

хавфнок: dangerous, terrible

Дар уқёнуси кушод сунами барои киштиҳо он кадар хавфнок нест.
In the open ocean tsunamis are not that dangerous for ships.
Аксарияти лӯндакирмҳо муфтхӯри хавфноки растанӣ, ҳайвонот ва одам мебошанд.
The majority of roundworms are dangerous parasites of plants, animals and people.

Bonus:
Synonym: хатарнок, тарснок

The suffix нок can be added to a noun to form an adjective. Here are some more examples –
нам: moisture
намнок: damp
абр: cloud
абрнок: cloudy
ғазаб: anger
ғазабнок: angry
дард: pain
дарднок: painful
заҳр: poison
заҳрнок: poisonous
фоида: benefit
фоиданок: beneficial

муқаддас

муқаддас: holy, sacred

фил дар Тайланд ҳайвонҳои муқаддас ҳисобида мешавад.
Elephants are considered to be sacred animals in Thailand.
Кафшҳоятро аз пойҳоят каш, зеро ҷое ки дар он истодаӣ, замини муқаддас аст.
Take the shoes off your feet, because the place where you are standing is holy ground.

Bonus:
Synonyms: пок, соф, тоза, азиз

китоби муқаддас: holy book
шаҳри муқаддас: holy city
бӯсаи муқаддас: holy kiss

As a noun –
муқаддас: saint
муқаддасон: saints

The word муқаддас has Arabic origins. Notice the same three root consonants (қдс) in these words.
қудсият: holiness
Рӯҳулқудс: Holy Spirit

бемислу монанд

бемислу монанд: unique, unequaled, unmatched

Маҷмааи “Кохи Наврӯз” дар ҷаҳон бемислу монанд буда, бо усули меъмории миллӣ бунёд шудааст.
The Kokhi Navruz Complex is unique in the world and was constructed with national architectural methods.
Қариб 400 ҳазор ҷанговари беҳтарин бо ҷасорати бемислу монанд меҷангиданд.
Nearly 400,000 excellent warriors fought with unmatched bravery.

Bonus:
Synonyms: беҳамто, бемисл, бемонанд, нестандарҷаҳон

мисл: alike, similar
монанд: alike, similar

In Tajik, two words with similar meaning can be connected with the word “and” (у) to give emphasis.

The first sentence comes from an article about the Kokhi Navruz complex in Dushanbe. You can read the article here: Кохи Наврӯз.