Tag: Arabic origin

муқаддас

муқаддас: holy, sacred

фил дар Тайланд ҳайвонҳои муқаддас ҳисобида мешавад.
Elephants are considered to be sacred animals in Thailand.
Кафшҳоятро аз пойҳоят каш, зеро ҷое ки дар он истодаӣ, замини муқаддас аст.
Take the shoes off your feet, because the place where you are standing is holy ground.

Bonus:
Synonyms: пок, соф, тоза, азиз

китоби муқаддас: holy book
шаҳри муқаддас: holy city
бӯсаи муқаддас: holy kiss

As a noun –
муқаддас: saint
муқаддасон: saints

The word муқаддас has Arabic origins. Notice the same three root consonants (қдс) in these words.
қудсият: holiness
Рӯҳулқудс: Holy Spirit

тақсим кардан

тақсим кардан: to divide

Як солро ба чаҳор фасл тақсим мекунанд: баҳор, тобистон, тирамоҳ ва зимистон.
They divide one year into four seasons: spring, summer, autumn and winter.
Ба бародарам гӯй, ки меросро бо ман тақсим кунад.
Tell my brother to divide the inheritance with me.

Bonus:
Synonyms: ҷудо кардан, қисм-қисм кардан

тақсим кардан: to divide
тақсим шудан: to be divided

The first sentence uses third person plural, which is more common than using the passive voice. But you could also use тақсим шудан (passive voice).
Як солро ба чаҳор фасл тақсим мешавад: баҳор, тобистон, тирамоҳ ва зимистон.
One year is divided into four seasons: spring, summer, autumn and winter.

Тақсим is an Arabic origin word. Notice the same three consonants (қ,с,м) in the root word қисм.

маъмурӣ

маъмурӣ: administrative

Хонаҳои серошёна, толорҳо, театрҳо, биноҳои маъмуриву фарҳангӣ ҳамон солҳо сохта шудаанд.
Multi-storey homes, halls, theatres, and administrative and cultural buildings were built during those years.
Шаҳр дорои чор ноҳияи маъмурӣ: Шоҳмансур, Исмоили Сомонӣ, Фирдавсӣ ва Сино мебошад.
The city has four administrative districts: Shohmansur, Ismail Somoni, Firdavsi and Sino.

Bonus:
Adding the letter ӣ to a noun can change it into an adjective.
маъмур: administrator
маъмурӣ: administrative

бинои маъмурӣ: administrative building
маркази маъмурӣ: administrative centre
шӯъбаи маъмурӣ: administrative department
корҳои маъмурӣ: administrative work, administrative jobs

хусусият

хусусият: characteristic, attribute, quality

Шӯрӣ яке аз хусусиятҳои муҳими оби уқёнус ва баҳрҳо мебошад.
Saltiness is one of the important characteristics of the water of oceans and seas.
Ба саломатии инсон хусусиятҳои иқлим таъсири калон мерасонанд.
The characteristics of the climate have a large effect on the health of man.

Bonus:
Synonyms: хислат, сифат

This word is Arabic in origin. Notice the same three root consonants (х, с, с)in the adjective махсус (special, particular).

хусусияти доруӣ: medicinal quality
хусусияти табобатӣ: healing quality
хусусиятҳои хуб: good characteristics
хусусияти динӣ: religious characteristic

аҳолӣ

аҳолӣ: population, inhabitants

Ҳар сол аҳолии Тоҷикистон тақрибан 100 ҳазор нафар зиёд мешавад.
Every year the population of Tajikistan increases by about 100 thousand people.
Зиёда аз 75 фоизи аҳолии Тоҷикистон дар деҳот зиндагӣ мекунанд.
More than 75 percent of the inhabitants of Tajikistan live in villages.

Bonus:
аҳл: inhabitant

The word аҳл is Arabic in origin. Its plural form, аҳолӣ, is quite different from the singular although some of the letters are the same. Here are some more examples of Arabic origin words with interesting plurals. Note that these words also (and more commonly) take the normal plural ending, ҳо.
тифл – атфол: child – children
ҳодиса – ҳаводис: event – events
амр – умур: command – commands

ҳашарот

ҳашарот: insect

Дар Тоҷикистон 380 хели паранда ва беш аз 10 ҳазор намуди ҳашарот вомехӯранд.
In Tajikistan 380 kinds of birds and more than 10 thousand kinds of insects can be found.
Шимпанзеҳо мева, реша, ҳашарот ва тухми паррандаҳоро мехӯранд.
Chimpanzees eat fruit, roots, insects and bird eggs.

Bonus:
ҳашаротшинос: entomologist

For the first sentence, вомехӯранд means “they meet”. In Tajik the third person plural is often used instead of the passive voice.

Notice in the second sentence that when you have a list of items the direct object marker -ро is only added to the last item in the list.

This word is Arabic in origin. The suffix -от is the plural ending in Arabic. Ҳашарот is the Scientific class, insect, or the collection of insects. Many of these Arabic words with the plural ending are used in Tajik as singular words. The singular of ҳашарот is ҳашара, but that is not often used.

фикр

фикр: thought, opinion

Фикри шумо фикри нав не.
Your thought is not a new thought.
Ҳозир фикри ҳамаро шунидан лозим.
Now it is necessary to hear everyone’s opinion.

Bonus:
Synonyms: андеша, хаёл

ба фикри ман: in my opinion
фикр кардан: to think
фикрӣ: mental
кори фикрӣ: mental work

озодфикр: free-thinking
парешонфикр: scatter-brained
ҳамфикр: like-minded

фурсат

фурсат: opportunity

Фурсат расид, ки ман бо фарзандонам ба Самарқанд равам.
An opportunity arose for me to go to Samarkand with my children.
Ҳоким фурсати гурехтан наёфта, дар даруни қалъаи шаҳр пинҳон шуд.
Hokim, not finding a chance to flee, hid inside the town fort.

Bonus:
фурсат додан: to give an opportunity or chance
фурсатро аз даст додан: to give up the chance, to lose the opportunity
фурсат ёфтан: to find an opportunity

тараф

тараф: side, direction

Дар ду тарафи хона айвонҳои дароз сохта шудаанд.
On two sides of the house long verandas have been built.
Тӯрро ба тарафи рости киштӣ андозед.
Put in the net on the right side of the boat.

Bonus:
The word тараф can also be used to talk about two sides of an argument and two sides of a sports match.

аз ҳар тараф: from all sides, from all directions
тарафи касеро гирифтан: to take a person’s side, to agree with a person
тарафдор: supporter, one who is on your side

Тараф is an Arabic origin word, which in its plural form is атроф. Notice that the three consonants are the same.
атроф: surroundings, around
ба атроф = ба ҳар тараф : all around

қабр

қабр: grave, tomb

Хеле барвақт дар рӯзи якуми ҳафта, чун офтоб баромад, онҳо ба сари қабр омаданд.
Very early on the first day of the week, when the sun had risen, they went to the tomb.
Мардуми Бухоро ҳар сол дар рӯзҳои аввали Наврӯз дар сари қабри Сиёвуш сурудҳои мотамӣ мехонанд.
Every year during the first days of Navruz the people of Bukhara sing mourning songs at the grave of Siyavush.

Bonus:
Siyavush was a Persian prince who, according to legend, was beheaded by his father-in-law and is buried in Bukhara.

қабристон: graveyard
қабр кандан: to dig a grave
қабркан: gravedigger