шӯриш

шӯриш: uprising, insurrection

Шӯриши Прага аҳамияти калони таърихӣ дошт.
The Prague uprising had great historical importance.
Бараббо барои шӯриш ва кушторе ки дар шаҳр рӯй дода буд, ба зиндон андохта шуда буд.
Barabbas had been thrown in prison for the insurrection and killing that had taken place in the city.

Bonus:
Synonym: исён

шӯришчӣ, шӯришгар: rioter, insurrectionist
шӯриш бардоштан: to revolt, to rebel

таърихӣ

таърихӣ: historical

Дар ду ошёнаи осорхона нигораҳои таърихӣ ҷой гирифтаанд.
On two floors of the museum historical artifacts are located.
Чойхонаи «Роҳат» яке аз биноҳои таърихии шаҳр ба ҳисоб меравад.
The “Rohat” Tea House is considered to be one of the historical buildings of the city.

Bonus:
таърих: history

To change the noun into an adjective, add the letter ӣ.
таърих > таърихӣ

The letter ӣ can not occur in the middle of the word. Notice in the second sentence the ӣ has been changed to a и.

романи таърихӣ: historical novel
аҳамияти таърихӣ: historical importance
одами таърихӣ: historical figure (person)
бинои таърихӣ: historical building

пеш аз милод

пеш аз милод: BC

Арасту дар синни 63-солагӣ, дар соли 322 пеш аз милод вафот кард.
Aristotle died at the age of 63, in the year 322 BC.
Дар Ҳиндустон се ҳазор сол пеш аз милод пахтаро кишт карда, аз он матоъ мебофтанд.
In India three thousand years BC they cultivated cotton and wove material from it.

Bonus:
63: шасту се
322: сесаду бисту ду
Alternative spelling: мелод
Another way to say this is то милод (or то мелод), for example: асри 4-уми то мелод (4th century BC).
милодӣ: AD
For example: дар асри X милодӣ (in the tenth century AD)